Günümüzde yeryüzünde  nüfusun artışı, kaynakların verimli kullanılamayışı ve küresel ısınma gibi etmenler neticesinde doğal kaynakların hızlıca  tükenme tehlikesi, geri dönüşüm sürecini zorunlu hale getirmektedir.

İnsanlık tarihini ilk önce kaynak sıkıntısının en belirgin hissedildiği savaş dönemlerinde popüler olan geri dönüşüm konusu, artık günümüzde tüm devletler bünyesinde bu sürece dair yatırımlar yoluyla destekleyerek büyük çapta oluşumlara dönüşmüş durumdadır.

Kelime manası olarak geri dönüşüm, artık kullanılmaz şekle gelen veya  kullanılamayan atık malzemenin değişik yöntemlerden ve aşamalardan geçirilmek suretiyle ilgili katı atıkların geri dönüştürülüp yeniden ham maddeye dönüştürülmesidir.

Geri dönüşümde yalnızca dönüştürülen kaynak bakımından tasarruf sağlamakla kalmaz. Aynı zamanda ilgili ham maddeye dönüştürme, ilgili ürünün sıfırdan işlenmesi sürecindeki  zor materyallerin  büyük  zaman ve maliyeti azaltma konusnuda da tasarruf yaratmaktadır. Buradaki tasarrufta alüminyumu geri dönüştürmeyi örnek verebiliriz. Alüminyum sıfırdan imal edilirken harcanan ekonomik bedel ile  geri dönüştürülmesi  arasında  yaklaşık %35’e yakın oranda enerji tüketim farkı bilgisine varılmaktadır.

Geri Dönüşümün Amacı

Geri dönüşümün ilk olarak amacı prensipte kaynağın korunmasıdır. Geri dönüşüm süreçlerinde  kullanılan materyaller tekrar tekrar kullanılabilir hale getirilmesinde, ilgili kaynaklara ilişkin tüketim ihtiyacını azaltmaktadır. Kaynaklar açısından sınırlı ve önemli ham maddelerin korunarak bunun devamında ve gelecek için sürdürülebilir  yaşamın devamlılığını sağlamak için geri dönüşüm zorunluluktur.

Bunun yanında benzer şekilde yenilenemeyen enerji kaynakları vasıtasıyla  üretilen enerjinin de dünyamızın da geleceği açısından olası  olumsuz etkisi değerlendirildiğinde, bu üretim sürecinde harcadığımız enerjiden de tasarruf edileceği için geri dönüşümün amaçlarında enerji tasarrufunu da örnek gösterebiliriz. Harcanan bu enerji miktarına taşıma ve benzeri gibi maliyetler de eklediğimizde hem parasal olarak hem de zaman yönünden tasarrufu da sağlama geri dönüşümün temel amacı haline gelmektedir.

Geri dönüşüm, çevremizin korunmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Çoğunlukla ciddi miktarlarda su ve hava  kirliliğini yaratan hammaddelerin bu dönüşüm sürecinden çıkarılması ve bunun rafine edilmesi de ihtiyaç noktasında geri dönüşümü yaparak azaltılabilir. ( Örneğin Taş ocakları, Madencilik ve, tomrukçuluk gibi) Geri dönüşüm sürecinin sağladığı enerjiden tasarrufta yenilenemeyen enerji kaynaklarının daha az  kullanımını sağladığın için sera gazlarının salınımı da düşürecektir. Bu sera gazı salınımının sebep olacağı iklim değişikliğinin de engellenmesi konusunda da destek sağlayan geri dönüşüm konusunda İngiltere’de yapılmış araştırmalar neticesinde  bir yılda yaklaşık 18 milyon ton civarda CO2 tasarrufunun sağlandığı tespit edilmiştir. Bu rakam ise neredeyse yaklaşık 5 milyon arabanın trafikten çekilmesiyle eş değer bir sonuç yaratmaktadır.

Nüfusun artışı tüketimi arttırmasını yanı sıra tüketimden dolayı  meydana gelen atık miktarlarını da arttırmakta olduğu gayet açıktır. Bu çöpler ve atıkların biriktirildiği alanlar hem saha kaybı hem de kirliliğin artışı noktasında zararlı kabul edilmekte.

Çöp ve atık sahalarına gitmeden ayrıştırma süreçlerinin kolaylaştırılması son noktaya gidecek toplam miktarı büyük oranda azaltmaktadır. Bu alanlardan da ortaya çıkan sera gazlarının eksilmesi de geri dönüşümden dolayı azalmaktadır.

Geri Dönüşümün Yapılış Süreçleri

Doğadan çıkartılan her ham maddenin geri dönüşüm aşamaları birbirlerinden oldukça farklıdır. Atıklar ayrı şekillerde toplanmasının ardından, sonrasında çeşit ve cinsleri bağlamında sınıflandırılıp  geri dönüşüm sürecine başlanır. Geri dönüşümün nasıl yapılacağı bilgisi bireysel olarak evlerimizde yapabileceğimiz geri dönüşümün nasıl olacağı üzerinden örneklersek;

1. Doğru şekillerde geri dönüşüm yapmak için Kağıtlar, kartonlar, plastik ve cam şişeler ve diğer plastik içerikli maddeler, diğer cam maddeler, alüminyum içerikli folyo ve çelik içeren malzemelerde neredeyse tamamen geri dönüştürülebilmektedirler. Bu dönüşüme açık atıkları saklayıp ardından bunları geri dönüşüm noktalarına veya kumbaralarına bırakabiliriz.
2. Geri dönüştürülebilir atık malzemeleri çöpe atıyorsak, bunları plastik poşetler içinde atmamalıyız.ilgili atığın çıplak haliyile atmamız, ayrıştırılmasını  kolaylaştıracaktır.
3. Kıyafetlerimiz de geri dönüştürülebilir malzemelerden değildir. Kıyafetleri geri dönüşüm kutularına atmamız, çöpe atmamızla aynı anlama gelmektedir.
4. Plastik hammaddeli şişeleri kapaklarıyla ve marka bantlarıyla birlikte atabiliriz. Geri dönüşüm sürecinde bunlar zaten ortadan kalkacaktır.
5. Geri dönüşüm kumbaraları, benzer genel atık kutularından mutlaka ayrı tutulması önemlidir. Bilinçli bir yöntemle atıklarımızı geri dönüştürülebilir şekilde atmak maddelerinden ayırmamız, prosesini kolaylaştıracaktır.
6. Artık kullanmayacağımız beyaz eşyalarımız için de belediye ya da ilgili geri dönüşüm kurumlarından yardım isteyebiliriz. Onlar da diğer bütün materyaller gibi geri dönüşüm içinde değerlendirilebilecektir.
7. Tüm elektronik atıklarımız için (pil ve cep telefonu gibi) geri dönüşüm noktalarında olan elektronikçi işletmelerden bu kutuları kullanmak için yardım isteyebiliriz. Radyasyon içeren diğer tüm maddelerin geri dönüştürülme süreci aynı olmayacaktır.

Birbirinden farklı her maddenin geri dönüşüm aşaması yine farklı yollarla olduğunu söylemiştik. Yine de bunu merak eden için bir örnek olarak camın geri kazanımı nasıl yapılır noktasında şöyle bilgi verilebilir.

• Geri dönüşüm işletmelerinde öncelikle ilgili camlar renklerine göre ayrılıp devamında fırınlanma aşamasına hazır olacak boyutta küçük parçalar halde küçültülür.
• İlgili üretim aşamasına geri dönen bu camla bu aşamada kimyasal soda ve silisli kumla karıştırılmaktadır.
• Bu karışım yüksek sıcaklıktaki bu fırınlarda eritilir, taki akışkan hale gelir.
• Bu akışkan haldeki cam, istenilen ambalaj şeklinde hazır kalıba dökülerek cama yeni şekli verilir.

Camın bu yeniden dönüşüm sürecinde ikincil hammadde ise değerlendirilme aşamasına getirilmesiyle bu süreç son bulur. Kullandığımız her 3 camdan yaklaşık olarak yapılmış malzemeden 1’i geri dönüşmüş bu malzemelerden üretilmiştir.

Geri Dönüşümün Yararları

Yukarıdaki başlıkların devamında genel anlamda geri dönüşüm yararları hakkında bir ön fikir vermiştik. Burada ise madde madde detaylandırıcı olursak;

1. Doğal kaynaklar tüketimi azaır.
2. Çevrenin korunmasında direkt veya dolaylı olarak etkilidir.
3. Kaynaklarımızın kullanım maliyetlerini düşürür.
4. Başkaca bir sektör noktasında yeni bir değer yaratılır ve aynı zamanda ekonomik yarar sağlar.
5. Geri dönüştürülen malzemeler başkaca bir ekonomik değer ortaya çıkartır.
6. Doğa ve insana zararlı olan çöp atıkların miktarı azalır.
7. Enerji verimliliği artar.
8. Kaynak tasarrufu noktasında, enerjiden tasarruf gibi büyük ölçekteki giderler düşürülerek daha güçlü bir ekonomiye de katkı sağlar.

Geri Dönüşebilen Maddeler

Geri dönüştürülebilen maddeler, çoğunlukla toplumlarda zannedilenden çok daha fazladır. Kullandığımız elektronik cihazlar ya da basit ev aletlerinde hangi ham maddeden üretildiğinin tarafımızca bilinmeyişi de geri dönüşüm noktasında verimliliğin mümkün olup olmadıklarının da yanlış  bilinmesine de neden olmaktadır. Geri dönüşüm yoluyla  kazanım ile ilgili insanlar bilinçlendirildiğinde yüksek ihtimalle bu dönüşüm miktarında büyük kaynak ayırmaya oranla daha da büyük ölçüde arttıracağı gayet açıktır. Toplumu bu noktada bilinçlendirme ve doğru şekilde  bilgilendirme geri kazanmanın en önemli aşamasıdır. Geri dönüştürülebilir maddelere örnek verecek olursak;

• Cam
• Akümülatör- aküler
• Kâğıt
• Plastik
• Beton
• Organik Atıklar
• Demir
• Metal
• Aliminyum
• Piller
• Motor yağı
• Tekstil
• Metal
• Solvent Bazlı Atıklar
• Elektronik Atıklar
• Piller

biçiminde maddelendirilebiliriz. Plastikler ise basit plastiklerden  daha da  genişçe  bir yelpazeyi kapsamaktadır. Örneğin kullanılması mümkün olmayan durumdaki araç lastikleri dahi geri dönüştürülebilir atık plastik malzeme sayılmaktadır.

Geri Dönüşümün Metotları

Geri dönüşümün metotları tıpkı  dönüşümün hangi aşamalarla  yapıldığına ilişkin başlıkta bahsettiğimiz gibi yine maddenin türüne göre de değişim göstermektedir. Temel atık  dönüşüm malzemeleri pil, karton,  kâğıt, plastik ve aküler için geri dönüşüm yöntemlerini de  açıklayarak genel anlamda fikir sahibi olmanızı sağlayabiliriz.

Kâğıt geri dönüşüm aşamasında kâğıdın hamurunun hazırlanması için önce su içinde liflere ayrılma ile yapılır. Ardından gerekli görüldüğü takdirde bu  lif dışı yabancı madde  için temizleme yapılır.. Mürekkepli kısımların ayrışmasında ise sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Hazırlanan bu  kâğıt lifler kâğıt geri dönüşümü sürecinde  kullanılır. Atık kâğıt maalesef  daimî olarak geri dönüşemeyen bir atık türüdür. Her dönüşümün ardından ilgili  liflerin boyu kısalacağı ve bu liflerin birbirine yapışması daha da masraflı olacağı  için geri dönüşüm işlemi sürekli yapılamaz.

Plastik geri dönüşümünde  öncelikle plastik cinslere göre ayrılır. Daha sonrasında bu plastik atık makinelerde küçük parçalar haline getirilene dek kırılır. Sonrasında başkaca ham maddelerle karıştırılıp kullanılabileceği veya ikincil hammadde şeklinde de değerlendirilebilirler.

Pil ve Akülerin geri dönüşümü ise   kimyasal-fiziksel hidrometalurjik veya mekanik, ya da termal-pirometalurjik yöntemle yapılmaktadır. Genelde hidrometalurjik yöntemle termale göre saflık derecesi olduka daha yüksek olmaktadır. Ama termal yöntemde ise geri dönüşümün faydalılığı oldukça yüksektir.

Geri Dönüşüm Tesisleri Nelerdir?

Atıklar Nasıl Gruplandırılıyor?

Atıklar nasıl gruplandırılır veya  nasıl sınıflandırılır diye araştırma yaptığımızda bir çok başkaca atık çeşidi ve bunları da kendi içinde gruplandırılmasına rast gelmişizdir. Burada da sınıflandırma ön görebileceğimiz üzere atıkların türleri, tehlike oranları noktasında bazı ana ayrıştırma şekillerine göre yapılmaktadır. Bu gruplandırmanın temelde nasıl olduğunu ise aşağıdaki şemada görebiliriz:

Maddelerde sınıflandırıldığı şekilde geri dönüşüm tesisi de sınıflandırılmış maddelere göre ayrılmakta. Geri dönüşüm tesisi nelerdir, aşağıdaki listede bir arada görebiliriz:

1. Ambalaj Atıkları için Ayrıştırma Tesisleri
2. Tıbbi Atıkları Steril Etme ve Geri Dönüştürme Tesisleri
3. Madeni Yağ Atıklarını Geri Dönüştürme Tesisleri
4. Mekanik Malzeme için Ayrıştırma Tesisleri
5. Akü/Pil Atıklarını Geri Dönüştürme Tesisleri
6. Kullanım Ömrü Dolmuş Araç Lastikleri için Geri Dönüştürme Tesisleri
7. Deponi Gazı ile Enerji Üreten Tesisler

Geri Dönüşüm Fikirleri -Geri Dönüşüm Örnekleri

Geri Dönüşüm Projeleri Nelerdir?

Son zamanlarda en çok söylenen geri dönüşüm örneği ya da geri dönüşüm bilgisi dünyanın her  yanında ilgi çeken sonuçlara imza atmış. Bunlardan son zamanlarda en bilinen ve  popüler olanları noktasında kısa bir anlatım aşağıdadır

• Gumshoe

Amsterdam’da sigara izmaritinden sonra en önce çevre kirliliği yaratan sakızların toplanma işlemi için düşünülen bu projede bir şirket “Sakız Ayakkabı”  ismini verdikleri bir ayakkabılar üretti. Bu ayakkabının tabanı, geri dönüştürülen sakızları da içeren tekniğin de içinde bulunduğu bir karışımdan  meydana gelmektedir.

• Portakal Suyu Otomatı

Tek kullanım amaçlı karton bardak ya da plastik bardakların kullanılmasını azaltmak için  portakal suyu yaparken kullanılmış portakal kabuklarından biyoplastik bardaklar üreten bu otomat, portakal kabuğunu kurutup 3D yazıcı marifetiyle kullanılabilen filament çubuğa dönüştürmektedir. Otomatın içinde yer alan özel yazıcı bu filamentlerden  bardak üretmektedir. Sıkılan portakalın suyu da bu geri dönüştürülen  bardağa doldurulmaktadır.

• Güneş Panelleri Döşeme Sistemi

Macaristan’da bulunan bir şirket tarafından tasarlanmış geri dönüştürülen plastik ile üretilmiş güneş paneli mekanizması, güneşin enerjisini elektrik enerjisine dönüştürerek  banklarda oturan insanların cep telefonlarını şarj eden  enerji sağlayabilmektedir.

• Ultra Boost

Avrupada spor giyim üreticisi olan bir firma okyanuslardaki büyük bir soruna dönüşen plastik kirliliğiyle savaşmak için, bu plastik atıkları çeşitli yöntemlerle ipliğe dönüştürmektedir. Deniz kıyılarından toplanan bu atık plastiklerle üretilen ipliklerden şort, tişört,ve  spor ayakkabı gibi ürünler üretilmesinde kullanılıyor.

Dünyada bu örnekler dışında da geri kazanım projelerine ilişkin  pek çok proje bulunmaktadır.

Geri Dönüşüm Kutuları Nelerdir?

Geri dönüşüm kutuları/kumbaraları sıfır atık uygulaması amacıyla bu kapsamda atıkların ayrıştırılması ve bunların toplanması için kullanıma açık atık kutularıdır. Türkiye’de T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafınca yürütülen bu proje için tüm kamu kurumları, kreş, fabrika, okul ve benzeri yerlerdeki kutuların kullanımını zorunlu hale getirmiştir. Geri dönüşüm kutuları isee genelde renklere göre anlamları bulunan geri dönüşüm kutuları temelde metal geri kazanım kutusu, kağıt geri dönüşüm kutusu, plastik geri kazanım kutusu, tehlikeli atık geri dönüşüm kutusu, cam atık geri dönüşüm kutusu ve tıbbi atık geri dönüşüm kutusu olarak çeşitlendirilmiştir.

KELİMELER: Geri Dönüşüm            Güncel Hurda Fiyatları             Hurda Alımları                   Hurda Paslanmaz                    Hurda Sarı